تقاضا برای کاتالیست در روسیه تا سال 2030 تا 50 درصد رشد خواهد کرد؛ در سال 2020، حجم مصرف کاتالیست ها در روسیه از جمله فرآیندهای کراکینگ کاتالیستی، تصفیه هیدروژنی و هیدروکراکینگ به بیش از 17،5 هزار تن رسید. بازار کاتالیست روسیه را به شدت وابسته به واردات می باشد. علیرغم اینکه در سال 2015، وزارت نیرو مصوبه ای برای تولید ملی کاتالیست و جایگزینی واردات در صنایع پالایشی نفت و پتروشیمی به امضا رساند، سهم واردات 83 درصدی در سال 2019 همچنان قابل توجه است، اگرچه میزان واردات کاتالیست رو به کاهش است.
عمده تقاضا برای انواع کاتالیست های پالایشگاهی مربوط به فرآیندهای کراکینگ کاتالیستی، تصفیه هیدروژنی و هیدروکراکینگ است که کراکینگ کاتالیستی بیشترین سهم، حدود 16 هزار تن در سال را به خود اختصاص می دهد. در سال 2020، حجم بازار این سه نوع کاتالیست پالایشگاهی به حدود 114 میلیون دلار رسید.
طبق برخی برآوردها، در سال 2022 ، ارزش واردات کاتالیست ها در بازار روسیه ممکن است به 394 میلیون دلار و حجم مصرف کاتالیست ها تا سال 2030 به 26 هزار تن افزایش خواهد یافت.
محرک های اصلی رشد بازار کاتالیست های نفت و گاز در روسیه
سهم تولید فرآورده های نفتی در تولید ناخالص داخلی روسیه از 17 درصد در سال 2018 به 23 درصد در سال 2020 افزایش یافته است؛ این رشد در تولید ناخالص داخلی روسیه به نوبه خود، موضوع ثبات در تولید و عرضه کاتالیست در این صنعت را به موضوعی حیاتی تبدیل می کند.
دینامیک مثبت تولید فرآورده سبک نفتی در روسیه
بر اساس پیش بینی های جی پی مورگان، تولید فرآورده های نفتی توسط بزرگترین شرکت های نفت و گاز روسیه از 276 میلیون تن در سال 2019 با رشد 5.4 درصدی به 291 میلیون تن در سال 2023 افزایش خواهد یافت؛ همزمان عمق پالایش در پالایشگاه های نفتی روسیه بیشتر می شود، که خود نشان دهنده افزایش تقاضا برای کاتالیست ها خواهد بود.
میزان تولید سوخت هایی همچون بنزین و گازوئیل که برای تولید بطور عمده از کاتالیست ها استفاده می شود، بین سال های 2013 الی 2019 با نرخ متوسط سالانه به ترتیب 0.5 و 1.2 درصد افزایش داشته است.
تا سال 2025، تولید بنزین و گازوئیل با حفظ پویایی تولید به ترتیب 3.2 و 7.6 درصد افزایش خواهند داشت. بر اساس پیش بینی های وزارت توسعه اقتصادی، در سال 2023 نرخ افزایش تولید بنزین و گازوئیل نسبت به سال 2019 به ترتیب 5.1 و 6 درصد خواهد بود.
در فدراسیون روسیه، 74 پالایشگاه بزرگ با ظرفیت کل پالایش نفت حدود 2.373 میلیارد بشکه در سال (⁓ 332.2 میلیون تن در سال) وجود دارد. بر اساس برآوردهای وزارت نیروی روسیه، در سال 2019، مجموع تولید بنزین همه گریدها در پالایشگاه های روسیه به 40.2 میلیون تن رسیده که نسبت به سال 2018، افزایشی 1.8 درصدی برابر با 0.7 میلیون تن داشته است. پس از کاهش حجم پالایش در سال 2020 به دلیل همه گیری کرونا، رشد تولید در سال 2021 از سر گرفته شد.
در نمودار ذیل، روند به سمت افزایش سهم تولید محصولات سبک نفتی از نفت خام وجود دارد، در حالیکه رشد تولید، به عنوان مثال، نفت کوره که نیازی به استفاده از کاتالیست ها ندارد، رو به کاهش است.
پویایی فروش خودروهای سواری جدید نشان دهنده بهبود تقاضا و برگشت به سطح سال 2019 است. این شاخص به طور غیرمستقیم نشان دهنده افزایش تقاضا برای کاتالیست های پالایشگاهی است، زیرا در خودروهای سواری جدید از گریدهای امروزی سوخت های سبک استفاده می شود.
به گزارش اخبار نفت و گاز به نقل از ارزیابی انجمن کسب و کارهای اروپایی، در ماه ژوئیه سال 2021، فروش خودروهای سواری جدید تقریباً 30 درصد نسبت به سال 2020 افزایش یافته و تقریباً 4.5 درصد بیشتر از سال 2019 بوده است.
افزایش ظرفیت فرآیندهای پایین دست پالایش نفت در فدراسیون روسیه و سیستم تنظیم با هدف افزایش تولید محصولات سبک نفت
سیستم تنظیم فعلی در صنعت پالایشی نفت در روسیه با هدف افزیش تولید محصولات نفتی سبک در نظر گرفته شده که شامل استفاده گسترده از کاتالیست ها می شود. این سیستم تنظیم شامل اصلاحات مالیاتی است که در راستای آن، کاهش تدریجی عوارض صادراتی تا صفر در طول 6 سال و همزمان افزایش « مالیات بر استخراج مواد معدنی » از جمله تولید نفت و اعمال مالیات منفی بر خوراک پالایشگاه ها می شود. مصوبه ی اصلاحات مالیاتی در سوم ماه آگوست سال 2018 به امضا رسید.
در راستای اجرای پارامترهای اصلاحات مالیاتی مذکور، تنها پالایشگاه هایی که واجد یکی از معیارهای زیر باشند می توانند مشمول مالیات بر مالیات غیر مستقیم شوند:
- عرضه بنزین یورو 5 و نفتا برای پتروشیمی ها در بازار داخلی میبایست حداقل 10 درصد از حجم پالایشی را تشکیل دهد.
- پالایشگاه هایی که شرکت صاحب امتیاز آنها مشمول تحریم های غربی است.
- پالایشگاه قرارداد نوسازی و آپگرید منعقد کردند که درچارچوب قرارداد، حجم سرمایه گذاری حداقل 60 میلیارد روبل باشد و یا پس از اتمام انجام مفاد قرارداد، سهم تولید بنزین حداقل 10 درصد از محصولات تولیدی باشد. در سال 2017، پالایشگاه ها با ظرفیت پالایشی بیش از 600 هزار تن، حق انعقاد قرارداد نوسازی مجموعه پالایشی خود را داشتند. بنابراین، هیچ یارانه ای برای تقطیر اولیه نفت وجود نخواهد داشت.
برای افزایش تولید فرآورده های سبک نفتی، پالایشگاه های روسیه نیاز به نوسازی دارند. بنا به ارزیابی کارشناسان، فاز فعال نوسازی پالایشگاه های روسیه حداقل تا سال 2025 ادامه خواهد داشت؛ در حال حاضر، نتایج نوسازی پالایشگاه محسوس بوده و خروجی بخش پایین دست پالایشگاه از 74 الی 84 درصد افزایش داشته است. ظرفیت فرآیندهای تبدیلی تا سال 2025 حدود 21 هزار تن خواهد بود که 30 دردصد بیشتر سال 2018 می باشد.